Data publikacji: 09-04-2025 | Treść jest aktualna na dzień: 03-04-2025

Czym są stopy procentowe? Jaki mają wpływ na wysokość pożyczki?

Stopy procentowe to podstawowe narzędzie polityki pieniężnej Narodowego Banku Polskiego. Ich poziom bezpośrednio wpływa na koszt kredytów i wysokość oprocentowania depozytów bankowych. Obecnie główna stopa referencyjna NBP wynosi 5,75% i pozostaje na tym poziomie od października 2023 r.  
Polskie banknoty rozłożone wokół drewnianych liter układających się w napis "STOPY PROCENTOWE", ilustrujące wpływ stóp procentowych na finanse. Blog.

Czym są stopy procentowe? Jaki mają wpływ na wysokość pożyczki?

Stopy procentowe to podstawowe narzędzie polityki pieniężnej Narodowego Banku Polskiego. Ich poziom bezpośrednio wpływa na koszt kredytów i wysokość oprocentowania depozytów bankowych. Obecnie główna stopa referencyjna NBP wynosi 5,75% i pozostaje na tym poziomie od października 2023 r.

Polskie banknoty rozłożone wokół drewnianych liter układających się w napis "STOPY PROCENTOWE", ilustrujące wpływ stóp procentowych na finanse. Blog.

 

Czym są stopy procentowe?

Stopy procentowe to podstawowe wskaźniki finansowe określające cenę pieniądza w gospodarce. Narodowy Bank Polski wykorzystuje je jako główne narzędzie polityki pieniężnej do kontrolowania podaży pieniądza i poziomu inflacji. W praktyce stopa procentowa wyznacza koszt, jaki trzeba ponieść za pożyczenie pieniędzy lub zysk, jaki można uzyskać z ich zdeponowania w banku. Wysokość stóp procentowych wpływa bezpośrednio na oprocentowanie kredytów i lokat bankowych, a pośrednio na całą gospodarkę – od decyzji zakupowych konsumentów po inwestycje przedsiębiorstw.

Najważniejszym rodzajem stóp procentowych jest stopa referencyjna NBP, która stanowi punkt odniesienia dla pozostałych stóp w systemie bankowym i obecnie wynosi 5,75% (dane pochodzą z kwietnia 2025 r.).

Kto ustala wysokość stóp procentowych?

Za ustalanie wysokości stóp procentowych w Polsce odpowiada Rada Polityki Pieniężnej, która jest organem Narodowego Banku Polskiego. W skład RPP wchodzi przewodniczący Rady (którym jest Prezes NBP) oraz 9 członków powoływanych w równej liczbie przez Prezydenta RP, Sejm RP i Senat RP. Członkowie RPP powoływani są na 6-letnią kadencję, którą można pełnić tylko jeden raz. Rada podejmuje decyzje na podstawie szczegółowych analiz ekonomicznych, biorąc pod uwagę takie czynniki jak poziom inflacji, tempo wzrostu gospodarczego, sytuacja na rynku pracy oraz stan gospodarki światowej. Przed każdą decyzją członkowie RPP zapoznają się z materiałami analitycznymi przygotowanymi przez departamenty banku centralnego, które przedstawiają aktualną sytuację gospodarczą kraju.

Rodzaje stóp procentowych

Narodowy Bank Polski stosuje pięć podstawowych rodzajów stóp procentowych:

  • stopa referencyjna – wynosi 5,75% i jest najważniejszą stopą w systemie. Określa minimalną rentowność bonów pieniężnych emitowanych przez NBP, wpływa m.in. na koszty kredytów oraz zyski z oszczędności;
  • stopa lombardowa – ustalona na poziomie 6,25%, wyznacza oprocentowanie kredytów udzielanych przez NBP bankom komercyjnym pod zastaw papierów wartościowych;
  • stopa depozytowa – obecnie 5,25%, określa oprocentowanie jednodniowych depozytów składanych przez banki w banku centralnym;
  • stopa redyskontowa weksli – na poziomie 5,80%, jest to stopa, po której bank centralny przyjmuje do redyskonta weksle od banków komercyjnych;
  • stopa dyskontowa weksli – wynosi 5,85% i określa cenę, po jakiej bank centralny przyjmuje weksle do dyskonta.

Wszystkie te stopy pozostają na niezmienionym poziomie od ostatniego posiedzenia Rady Polityki Pieniężnej, które odbyło się w dniach 1-2 kwietnia 2025 r. Ostatnia obniżka miała miejsce w październiku 2023 r.

Co wpływa na wysokość stóp procentowych?

Na wysokość stóp procentowych wpływa szereg czynników makroekonomicznych i rynkowych. Kluczowym determinantem jest wzrost inflacji. Gdy ceny rosną zbyt szybko, Rada Polityki Pieniężnej zwykle podnosi stopy, aby ograniczyć nadmierny popyt i presję inflacyjną. Istotne znaczenie ma również tempo wzrostu gospodarczego – w okresach prosperity bank centralny może podwyższać stopy, by zapobiec „przegrzaniu” koniunktury.

Ważnym czynnikiem jest sytuacja na rynku pracy, szczególnie poziom bezrobocia i dynamika wynagrodzeń. Na decyzje RPP wpływa także polityka fiskalna rządu, w tym wysokość deficytu budżetowego i długu publicznego. Nie bez znaczenia pozostają czynniki zewnętrzne, takie jak sytuacja na międzynarodowych rynkach finansowych, polityka innych banków centralnych czy wydarzenia geopolityczne. RPP bierze pod uwagę również kurs złotego, gdyż jego umocnienie lub osłabienie może wpływać na presję inflacyjną w gospodarce.

Jak obliczyć wysokość stóp procentowych?

Wysokość stopy procentowej można obliczyć, stosując odpowiednie wzory matematyczne, które uwzględniają różne składniki. Podstawowym elementem jest stopa referencyjna NBP, do której banki komercyjne dodają swoją marżę. W przypadku kredytów ze zmiennym oprocentowaniem najczęściej stosuje się stawkę WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate), która jest powiększana o marżę banku.

Przykładowo, jeśli WIBOR 3M wynosi 5,75%, a marża banku 2%, to całkowite oprocentowanie kredytu wyniesie 7,75%. Warto pamiętać, że rzeczywista roczna stopa oprocentowania (RRSO) uwzględnia dodatkowo wszystkie koszty związane z kredytem, takie jak prowizje czy opłaty przygotowawcze. W przypadku lokat bankowych oprocentowanie jest zwykle niższe niż stopa referencyjna NBP i zależy od polityki cenowej danego banku oraz okresu depozytu.

  

     
 

Pożyczka konsolidacyjna FIT

  
   RRSO: 11,47%  
  Jedna rata wygodna do spłaty, zamiast wielu  
  przycisk-sprawdz  

 

Icon

     
 

Pożyczka konsolidacyjna FIT

  
  RRSO: 11,47%  
  Jedna rata wygodna do spłaty, zamiast wielu  
  przycisk-sprawdz  

Icon
 

Jak stopy procentowe wpływają na wysokość pożyczki?

Zmiany stóp procentowych mają bezpośredni wpływ na koszt pożyczek i kredytów. Podwyżka stóp procentowych przez RPP przekłada się na wzrost stawki WIBOR, co automatycznie zwiększa wysokość rat kredytowych dla kredytów o zmiennym oprocentowaniu. Przykładowo, przy kredycie hipotecznym na kwotę 300 000 zł na 25 lat, wzrost stopy referencyjnej o 1 punkt procentowy może zwiększyć miesięczną ratę nawet o 200 złotych. Odwrotna sytuacja zachodzi przy spadku stóp – wówczas raty kredytów maleją. 

W przypadku nowych pożyczek wyższe stopy procentowe oznaczają większy całkowity koszt kredytu, co przekłada się na wyższe miesięczne raty lub konieczność wydłużenia okresu spłaty. Banki komercyjne uwzględniają poziom stóp procentowych przy kalkulacji swojej marży, co wpływa na finalną wysokość oprocentowania oferowanych produktów kredytowych.

Czy możliwe jest obniżenie stóp procentowych w 2025 roku?

Według prognoz analityków, w 2025 r. należy spodziewać się obniżek stóp procentowych, choć ich termin i skala pozostają przedmiotem dyskusji. Głównym czynnikiem wpływającym na decyzje RPP będzie poziom inflacji, która według prognoz w pierwszej połowie roku może wzrosnąć do około 5%, aby później wejść na ścieżkę spadkową. Istotnym elementem pozostaje również kwestia odmrożenia cen energii dla gospodarstw domowych w drugiej połowie roku, co może opóźnić moment pierwszej obniżki.		  

Źródła:

  1. https://www.kasastefczyka.pl/finanse-bez-tajemnic/wszystko-o-pozyczkach/czym-jest-rrso-stopa-procentowa-i-jej-ryzyko
  2. https://www.bankier.pl/wiadomosc/RPP-nie-pozostawia-zludzen-Inflacja-bedzie-wyraznie-powyzej-celu-Kiedy-mozna-sie-spodziewac-obnizek-stop-proc-8887796.html
  3. https://tvn24.pl/biznes/z-kraju/stopy-procentowe-nbp-decyzja-styczen-2025-znamy-decyzje-rpp-st8262543
  4. https://nbp.pl/polityka-pieniezna/decyzje-rpp/podstawowe-stopy-procentowe-nbp/
  5. https://nbp.pl/polityka-pieniezna/rada-polityki-pienieznej/harmonogram-rpp/

Powiązane:

Czym jest RRSO, stopa procentowa i jej ryzyko?

Poznaj zasady oprocentowania pożyczek. Podpowiadamy, na co zwrócić uwagę.      




Więcej >

Stopa referencyjna NBP – czym jest i jak wpływa na raty kredytu?

Stopa referencyjna NBP to kluczowy wskaźnik wpływający na wysokość rat kredytowych w Polsce. Oznacza to, że bezpośrednio przekłada się na oprocentowanie kredytów hipotecznych.


Więcej >

Oprocentowanie pożyczek — klucz do zrozumienia kosztów pożyczki

Oprocentowanie pożyczki to jeden z najważniejszych elementów, które wpływają na całkowity koszt finansowania.



Więcej >

Kategorie:

Wszystko o pożyczkach

Pożyczki
Jakie warunki trzeba spełnić, żeby otrzymać pożyczkę?

Icon

Bankowość na co dzień

Bankowość elektroniczna
Usługi bankowe w formie elektronicznej.

Icon

Przewodnik po kontach

Konta
Prowadzenie konta - krok po kroku.

Icon

Prosto o kartach

Karty
Wypłata środków i transakcje bezgotówkowe.

Icon

Oszczędzanie krok po kroku

Oszczędzanie
Jak efektywnie oszczędzać środki?

Icon

Droga do własnego M.

Hipoteki
Jak sfinansować zakup wymarzonego domu lub mieszkania?

Icon